Cuma, Ocak 24, 2025

İlk kadınlar

Türkiye'de bir çok alanda "ilk" leri gerçekleştiren kadınların öyküleri, TRT tarafından belgesel yapılmıştı . Belgesel 'in adı Osmanlıca kadın anlamına gelen "Nisvan " . Bu vesile ile nisvan kelimesinin ne anlama geldiğini öğrendik. İlkleri gerçekleştiren kadınlardan 19 tanesi tanıtılıyor bu belgeselde. Türkiye'nin 19 ünlü ressamı bu kadınların yağlı boya resimlerini yapmış ve bu resimler bakanlığa demirbaş olarak kaydedilecekmiş.
Benim ilgilendiğim kısma gelecek olursak. Ben kim oldukları ile ilgilendim daha çok. Bir kısmını hepiniz gibi bende biliyordum ama bilmediklerim çoğunlukta idi. Bu kadınlar kimmiş bakalım mı beraber.

* Türkiye'nin ilk kadın sinema yönetmeni Cahide Sonku. 

1950 yılında kendi adına Sonku film şirketini kurup, "Fedakar Ana" adlı filmle yönetmenliği denemiş. 1963 yılında kurmuş olduğu film şirketinin yanması ile iflas etmiş. Bundan sonraki yaşamını tiyatro oyuncusu olarak devam ettirmiş. Son zamanları sefalet içinde geçen bu oyuncuya keşke o zamanlar destek olunabilseydi. Acıklı bir yaşam hikayesi.



* İlk kadın sinema oyuncusu Bedia Muvahhit

Sanat yaşamı 1908 de başlamış . İlk filmi Muhsin Ertuğrul'un teklifi ile "Ateşten Gömlek " adlı filmdir. Bedia Muvahhit televizyonda bir programda kendisi anlatıyor ,onun sesinden dinleyelim mi devamını TIKTIK. Ben çok severdim rahmetliyi ,neden bilmem. Bir de Vasfi Rıza Zobu'suz bir Bedia Muvahhit düşünemem .

* İlk kadın avukat Süreyya Ağaoğlu

1921 yılında hukuk eğitimi görmek için Darülfünun'a başvurmuş. Okula müracaat eden ilk kız öğrenci imiş. Beraberinde iki kız arkadaşının da okula kaydolmasına sebep olmuş ve böylece okula kız öğrenciler alınmaya başlamış. 1925 de mezun olmuş, 1927 yılında Ankara Barosuna kaydolmuş, 1928 yılında ise ruhsatını alarak avukatlığa başlamış ve Türkiye'nin ilk kadın avukatı olmuş.

 * İlk kadın beyin cerrahları 
Aysima Altınok 
1929 doğumlu. 1952 yılında tıp fakültesinden mezun olmuş. 1959 yılında uzman olur ve böylece Türkiye'nin de ilk kadın beyin cerrahı olur.

Yıldız Yalçınlar 
Ankara üniversitesi Tıp fakültesinden cerrah olarak mezun olmuş. Ülkemizde ilk beyin cerrahi ünitelerini kuran doktorların başında geliyor. Bir çok öğrenci yetiştirmiş. O da ilk kadın cerrahlardan.

* İlk ehliyetli kadın ve ilk otomobil yarışları şampiyonu Samiye Morkaya

1899 doğumlu. Müzik eğitimi almış, kemençe öğretmeni olmuş. 1923 de ilk otomobilini almış. Turing yarışlarına katılmış. Tek kadın olduğu için erkeklerle yarışmış. O yıllar için bence büyük cesaret.

* İlk kadın emniyet müdürü Feriha Sanerk

1923 doğumlu. Ankara üniversitesi Siyasal bilgiler fakültesinin o yıllardaki tek kadın öğrencisi. Kaymakam olma isteği kadın olması sebebi ile reddedilince komiser muavini olmuş. Kadın oluşundan dolayı burada da rütbe verilmeyeceği söylenmiş ama o açtığı davayı kazanarak ilk kadın emniyet müdürü olmayı başarmış.

* İlk kadın belediye başkanı Müfide İlhan 

1911 doğumlu. Babası Mareşal Fevzi Çakmak'ın kardeşi. Eğitimleri sonucu öğretmen olmuş. 1950 yılında da Mersin'de belediye başkanı seçilmiş ve ilk kadın belediye başkanı olarak kayıtlara geçmiş.

* İlk akademik kadın fotoğrafçı  Yıldız Moran

1932 doğumlu. Şair Özdemir Asaf'ın eşi. İngiltere'de fotoğraf eğitimi almış, 21 yaşında ilk sergisini açmış ve o sergide bir gün içinde 25 fotoğrafı birden satılmış.



*İlk kadın savaş fotoğrafçısı  Semiha Es


1913 doğumlu. 1950 de Kore savaşını görüntüleyen ilk kadın fotoğrafçımız.

* İlk kadın öğretmenler

Refet Angın 
1915 doğumlu. Öğretmen olmaya daha çocukken karar verir. Ve bu isteğini Atatürk'ün tarih öğretmeni olması yolundaki isteği ile birleştirerek tarih öğretmeni olur.
Perihan Ongan
1909 doğumlu. Çapa kız öğretmen okulundan mezun. Cumhuriyetin ilk öğretmenlerinden.1930 da öğretmenliğe başlamış. Bestekar Emin Ongan'ın eşi.
Perihan Bakanoğlu

* İlk kadın makinist Seher Aytaç

1969 doğumlu. Yıldız Üniversitesi Meslek Yüksekokulu Demiryolu İnşaat ve İşletmeciliği bölümünü bitirmiş. 1990 yılında ilk kadın makinist olarak işe başlamış.

*İlk FİFA kokartlı kadın hakem Lale Orta

1960 doğumlu. Türkiye'de futbol üzerine doktora yapan tek kadın. Ayrıca futbol antrönörü ,teknik direktör ve futbolcu.

* İlk kadın milletvekili Satı Kadın

1890 doğumlu. Aynı zamanda ilk kadın muhtar. 1935 yılında , kadınların ilk kez oy kullandığı milletvekili seçimlerinde Ankara milletvekili olarak seçilmiş.

*İlk romancı ve felsefeci Fatma Aliye

1862 doğumlu. Özellikleri çok. İlk kadın romancı,ilk kadın felsefeci, ilk kadın çevirmen,ilk kadın haklarından ve kadın-erkek eşitliğinden bahseden kadın ve hakkında ilk defa monografi yazılan kadın. Bayıldım bu kadına.



*İlk kadın orkestra şefi İnci Özdil 

1960 doğumlu. Kraliyet müzik akademisinde eğitim almış. Antalya'da devlet oda orkestrasına şef olarak atanarak ilk kadın orkestra şefi olmuş.

*İlk kadın heykeltıraş Sabiha Bengütaş

1904 doğumlu. Sanayi-i nefise mektebi resim bölümünde okurken gizlice heykel atölyesinde heykel yaparken hocasına yakalanmış ve başarısı fark edilince heykel bölümüne kaydı yapılan ilk kadın öğrenci olmuş.

Bu yazdıklarım TRT dizisinde bahsedilen "ilk kadınlar" . Ama onlar bununla sınırlı değil. Daha bir çok alanda ilk  kadınlar var tabii ki. Behice Boran, Emel Gazimihal, Feriha Tevfik  gibi daha bir sürü kadınımız var. Bu bilgileri büyük keyif alarak hazırladım ve hazırlarken de öğrendim. Hatta bu ilk kadınların hemen hepsini feci şekilde kıskandım, imrendim, hayran kaldım.




Dip not: Yıllar önce derleyip paylaştığım bu yayını tekrar paylaşmak istedim.  

18 yorum:

  1. Güzel bir paylaşım.Teşekkürler.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Rica ederimmm, bende hazırlarken çok keyif aldım :)

      Sil
  2. güzel bir paylaşım olmuş..

    YanıtlaSil
  3. Sevgili Füsun'cum az önce senin gıyabında şakalaştık Luck 'la . Biliyormusun bilmem ben gerçek hayatta bir tek onu tanıyorum..Az önce seni okurken aklıma geliverdi birden aradım dedim ki: Az önce Füsun'u okutordum sen geldin aklıma Luck biliyorsun senin 2 sadık yorumcun var bir ben birde Füsun.. Yani hayatının 2F'siyiz (o bana F'li bir sıfatla hitap eder de ondan). Güldü dediki benden selam söyle Füsunu çok seviyorum. Ben evli barklı çocukluyum çok giremiyorum Bloglara ama bayılıyorum bir sana bir ona birde bebek:) Deli ya.. İşte böyle. Güzel günler'den selam getirdim sana..

    İlk kadınları okumak ilginçti. Senin araştırmacı yazılarını seviyorum.. İyi yıllar dilerim şimdiden. Sevgilerimle.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Alemsiniz siz.:)) Selamı büyük memnuniyetle aldım. Kucak dolusu sevgiler her ikinize de :)
      İlk kadınları çok kıskandım ben. Sana da yılların en güzeli olsun Vuslatcım.

      Sil
  4. çoğunu ilk defa duydum sayın araştırmacı gazeteciii.
    :)

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Seni de araştırıyorum :)))Bende öyle, çoğunu ilk kez duydum.

      Sil
  5. Emeklerin için teşekkür ediyorum Füsun'cuğum. Sen de bir ilksin bana göre haberin var mıydı? Takip etmeye başladığım ilk blog yazarısısın. :))

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Hahaha, alemsin Sude :)) Canım, okuduğun için ben teşekkür ederim.

      Sil
  6. Ve kadınlar
    bizim kadınlarımız:
    korkunç ve mübarek elleri,
    ince, küçük çeneleri, kocaman gözleriyle
    anamız, avradımız, yarimiz
    ve sanki hiç yaşamamış gibi ölen
    ve soframızdaki yeri öküzümüzden sonra gelen
    ve dağlara kaçırıp uğrunda hapis yattığımız
    ve ekinde, tütünde, odunda ve pazardaki
    ve karasabana koşulan
    ve ağıllarda
    ışıltısında yere saplı bıçakların
    oynak, ağır kalçaları ve zilleriyle bizim olan
    kadınlar
    bizim kadınlarımız
    NAZIM HİKMET

    YanıtlaSil
  7. Çok güzel bir paylaşım. Konu ilginç. Çok da güzel anlatmışsınız. Bloğumun ilk yıllarında bu tür konulara çok veriyordum. Beğeni ile okudum Teşekkürler.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Sevindim beğenmenize :) ben teşekkür ederim

      Sil
  8. cahide ve bedia yı duydumdu :)

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Bedia Muvahhit çok tatlıydı çok severdim ♥️

      Sil
  9. Merhabalar.
    İlk Kadınlar konulu paylaşımınızı okudum. Çok güzel ve anlamlı bir paylaşım olmuş. Emeğinize ve gönlünüze sağlıklar dilerim. Maalesef, henüz daha tam anlamıyla kadınlarımıza hak ettiği değeri veremiyor, gereken saygıyı gösteremiyoruz. Bu eksiklik, kadın cevherlerimizin heba olmasına neden oluyor. Oysa, ne kadınlarımız vardır ki; ne erkekleri cebinden çıkarır, ne erkeklere de taş çıkartır.
    Selam ve saygılarımla.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Güzel yorumunuz için teşekkür ederim. Elbet bir gün o da olacaktır. Saygılar.

      Sil

İki Kum Tanesi , zaman ayırıp okuduğunuz ve yorumda bulunduğunuz için teşekkür eder.

.

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...